Trong bối cảnh nhu cầu sử dụng thang máy gia đình ngày càng tăng, việc tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn cho người sử dụng cũng như tuổi thọ thiết bị. Tại Việt Nam, hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật về thang máy đã được Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành, dựa trên nền tảng tiêu chuẩn quốc tế ISO và EN, nhằm kiểm soát chất lượng từ khâu thiết kế, lắp đặt đến vận hành.

1. Cơ sở pháp lý và tiêu chuẩn áp dụng

Hiện nay, các loại thang máy gia đình phải tuân theo những tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật sau:

  • TCVN 6395:2008 – Thang máy điện – Yêu cầu an toàn về cấu tạo và lắp đặt.
  • TCVN 7628:2007 – Thang máy thủy lực – Yêu cầu an toàn về cấu tạo và lắp đặt.
  • TCVN 9381-1:2012 – Lắp đặt hệ thống điện cho thang máy.
  • QCVN 26:2018/BLĐTBXH – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn lao động đối với thang máy điện.

Đối với thang máy nhập khẩu hoặc sản xuất trong nước, việc chứng nhận hợp quy theo các tiêu chuẩn trên là bắt buộc trước khi được phép đưa vào sử dụng.

2. Yêu cầu an toàn trong thiết kế và lắp đặt

Mỗi bộ phận của thang máy phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt:

  • Giếng thang: Phải xây dựng chắc chắn, đảm bảo đủ không gian cho cabin, đối trọng và các thiết bị an toàn. Khoảng cách giữa cabin và tường giếng không được vượt quá giới hạn cho phép.
  • Cửa tầng và cửa cabin: Bắt buộc phải có cơ cấu khóa an toàn, tự động ngắt điện khi cửa chưa đóng kín.
  • Hệ thống phanh an toàn: Được thiết kế để giữ cabin đứng yên trong trường hợp dây cáp bị đứt hoặc mất điện đột ngột.
  • Thiết bị báo động và chiếu sáng khẩn cấp: Cabin cần có chuông báo và đèn dự phòng hoạt động tối thiểu 1 giờ khi mất điện.
  • Tốc độ và tải trọng: Thang máy gia đình thường có tải trọng từ 200–450 kg, tốc độ không vượt quá 0,4 – 0,6 m/s, nhằm đảm bảo vận hành êm ái và an toàn trong không gian hẹp.

3. Yêu cầu về hệ thống điện và chống rò rỉ

Toàn bộ hệ thống điện của thang máy phải được lắp đặt theo tiêu chuẩn TCVN 9381-1:2012. Các yêu cầu bao gồm:

  • Phải có aptomat riêng biệt cho thang máy, tách biệt với hệ thống điện sinh hoạt.
  • Có dây tiếp địa chống rò điện, điện trở nối đất không vượt quá 4 Ω.
  • Tất cả dây dẫn, ổ cắm, tủ điều khiển phải chịu được điện áp định mức và có nhãn kỹ thuật rõ ràng.
  • Bảng điều khiển phải được lắp đặt trong tủ kín, có khả năng chống cháy nổ ở mức độ cơ bản.

4. Kiểm định và bảo trì định kỳ

Trước khi đưa vào sử dụng, mọi thang máy đều phải được kiểm định kỹ thuật an toàn lần đầu bởi tổ chức có chức năng kiểm định được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cấp phép. Sau đó, thang máy cần được kiểm định định kỳ mỗi 1–3 năm tùy theo loại và tần suất sử dụng.

Trong quá trình vận hành, chủ sở hữu phải lập hồ sơ quản lý kỹ thuật bao gồm: sổ theo dõi bảo trì, biên bản kiểm định, hướng dẫn sử dụng và nhật ký hoạt động. Mọi sửa chữa, thay thế thiết bị an toàn đều cần được ghi nhận và xác nhận bởi đơn vị kỹ thuật có năng lực.

5. Yêu cầu đối với người sử dụng

Người sử dụng thang máy gia đình cần tuân thủ các nguyên tắc an toàn sau:

  • Không chở quá tải trọng cho phép ghi trên bảng thông tin cabin.
  • Không cố mở cửa khi thang đang di chuyển.
  • Trẻ em phải đi cùng người lớn khi sử dụng thang.
  • Khi thang gặp sự cố, cần bình tĩnh bấm nút báo khẩn và chờ nhân viên kỹ thuật cứu hộ.

6. Kết luận

Việc tuân thủ đúng các tiêu chuẩn an toàn thang máy gia đình không chỉ giúp bảo đảm an toàn cho người sử dụng mà còn giúp thiết bị hoạt động ổn định, bền bỉ theo thời gian. Chủ đầu tư nên lựa chọn các đơn vị cung cấp thang máy có chứng nhận hợp quy, đội ngũ kỹ thuật được cấp phép và dịch vụ bảo trì chuyên nghiệp để đảm bảo quyền lợi và an toàn lâu dài.

Bài viết trên đây được tổng hợp từ các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hiện hành và các tiêu chuẩn phổ biến trong ngành thang máy tại Việt Nam.