Câu trả lời là Có. Thang máy thuộc danh mục thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động, vì vậy phải kiểm định lần đầu trước khi đưa vào sử dụng, kiểm định định kỳ theo chu kỳ và kiểm định bất thường sau sửa chữa/nâng cấp quan trọng hoặc khi cơ quan có thẩm quyền yêu cầu. Các quy định hiện hành năm 2025 vẫn căn cứ theo quy chuẩn QCVN 02:2019 (thang máy) và QCVN 32:2018 (thang máy gia đình), kèm quy trình kiểm định tại Thông tư 12/2021/TT-BLĐTBXH.

1) Đối tượng áp dụng và phạm vi

Quy trình kiểm định áp dụng với thang máy chở người hoặc chở người và hàng, dẫn động ma sát/cưỡng bức/thủy lực, cabin di chuyển theo ray dẫn hướng (kể cả thang máy gia đình). Tổ chức kiểm định, kiểm định viên, chủ sở hữu/quản lý thang máy và cơ quan quản lý nhà nước đều là đối tượng thực hiện/giám sát.

Tóm tắt khái niệm:
  • Kiểm định lần đầu: sau lắp đặt, trước khi đưa vào sử dụng.
  • Kiểm định định kỳ: khi hết hạn chứng nhận lần trước.
  • Kiểm định bất thường: sau thay đổi quan trọng (tải trọng, tốc độ, kích thước cabin, hệ điều khiển, cáp, ray, cửa tầng/cabin, máy kéo, bộ khống chế vượt tốc, hãm an toàn, xi-lanh…); hoặc theo yêu cầu cơ quan chức năng.

2) Chu kỳ kiểm định thang máy (cập nhật 2025)

Chu kỳ được quy định rõ trong quy trình kiểm định hiện hành. Tùy loại công trình và tuổi thọ thiết bị, thời hạn như sau:

Loại công trình / Tình trạng Chu kỳ kiểm định Ghi chú
Chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại, bệnh viện, khách sạn, nhà máy, khu vực công cộng 02 năm/lần Áp dụng phổ biến nhất cho thang sử dụng công cộng/liên tục
Các công trình khác (ngoài nhóm trên) 03 năm/lần Ví dụ: công trình quy mô nhỏ, tần suất sử dụng thấp
Thang máy đã sử dụng trên 15 năm 01 năm/lần Chu kỳ rút ngắn để kiểm soát rủi ro thiết bị lão hóa

Lưu ý: Kiểm định viên có thể rút ngắn thời hạn căn cứ tình trạng thực tế của thiết bị và thống nhất với chủ quản lý; lý do rút ngắn phải nêu rõ trong biên bản.

3) Quy trình kiểm định chuẩn

Quy trình gồm các bước theo Thông tư 12/2021/TT-BLĐTBXH:

  • Kiểm tra hồ sơ, lý lịch: nhật ký thang, chứng nhận hợp quy (lần đầu), báo cáo bảo trì, danh mục thay thế/nâng cấp.
  • Kiểm tra điều kiện hiện trường: khu vực máy, giếng thang, phòng máy/buồng máy hoặc không buồng máy, nguồn điện, nối đất, chiếu sáng, lối tiếp cận an toàn.
  • Thử nghiệm kỹ thuật – an toàn: hệ thống phanh/hãm an toàn, bộ khống chế vượt tốc, công tắc an toàn cửa tầng/cabin, cứu hộ, chuông cứu hộ và liên lạc, cân bằng tải, hạn chế hành trình, tốc độ, độ chính xác dừng tầng, bảo vệ quá tải/quá dòng, cứu hộ thủ công/ARD…
  • Đánh giá – lập biên bản: đạt/không đạt; nếu không đạt phải ghi rõ tồn tại, kiến nghị khắc phục và thông báo cơ quan quản lý lao động địa phương. Nếu đạt, cấp Giấy chứng nhận kiểm định kỹ thuật an toàn và tem kiểm định dán tại vị trí quy định.

4) Hồ sơ cần chuẩn bị

  • Lý lịch thang máy (model, năm lắp đặt, thông số kỹ thuật, nhà sản xuất).
  • Chứng nhận hợp quy QCVN 02:2019 hoặc QCVN 32:2018 (đối với thang gia đình).
  • Bản vẽ, tài liệu kỹ thuật, sơ đồ điện, hướng dẫn sử dụng/bảo trì.
  • Nhật ký bảo trì, biên bản xử lý sự cố, biên bản thay đổi/sửa chữa quan trọng (nếu có).
  • Hồ sơ người vận hành/đơn vị bảo trì (hợp đồng, kế hoạch bảo trì định kỳ).

5) Mức xử phạt khi không kiểm định đúng hạn

Không kiểm định lần đầu hoặc quá hạn kiểm định định kỳ có thể bị xử phạt hành chính. Mức phạt thường được áp theo tổng số thiết bị vi phạm trong cùng hành vi:

  • 20–30 triệu đồng: 01–03 thiết bị.
  • 30–50 triệu đồng: 04–10 thiết bị.
  • 50–75 triệu đồng: 11–20 thiết bị.
  • Từ 75 triệu đồng: từ 21 thiết bị trở lên.

Ngoài tiền phạt, chủ quản lý có thể bị yêu cầu tạm dừng vận hành cho đến khi hoàn tất kiểm định và khắc phục tồn tại an toàn.

6) Lịch gợi ý để không trễ hạn

  • Lập “calender kiểm định” cho từng thang, cài nhắc trước 60–90 ngày.
  • Gắn QR tại phòng máy/cabin trỏ tới thư mục hồ sơ số (lý lịch, giấy chứng nhận, biên bản gần nhất).
  • Kiểm tra hàng quý cùng đơn vị bảo trì để phát hiện sớm hạng mục có thể ảnh hưởng kết quả kiểm định (cửa tầng/cabin, khóa cửa, cứu hộ, liên lạc, chống kẹt…).

7) Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Thang máy gia đình có phải kiểm định định kỳ không?

Có. Thang máy gia đình thuộc phạm vi quy chuẩn QCVN 32:2018 và quy trình kiểm định hiện hành; chu kỳ thường tương tự khung 2–3 năm, và 1 năm đối với thiết bị trên 15 năm hoặc theo đánh giá rủi ro thực tế.

Giấy chứng nhận kiểm định có hiệu lực trên toàn quốc?

Có, miễn là do tổ chức kiểm định đủ điều kiện cấp theo pháp luật. Tem/giấy chứng nhận phải còn hiệu lực và đi kèm biên bản kiểm định.

Khi nào cần “kiểm định bất thường”?

Khi thay đổi thông số quan trọng (tải trọng, tốc độ, kích thước cabin…), thay hệ điều khiển, cáp, ray, máy kéo, bộ khống chế vượt tốc, hãm an toàn, xi-lanh… hoặc khi cơ quan quản lý yêu cầu.

Tem kiểm định dán ở đâu?

Vị trí dễ quan sát (trong cabin, phòng máy hoặc khu vực kỹ thuật theo mẫu của tổ chức kiểm định), kèm số biên bản và hạn hiệu lực.

Kết luận

Với môi trường vận hành liên tục và rủi ro cao, kiểm định thang máy là bắt buộc và cần được quản lý như một phần của hệ thống an toàn tòa nhà. Năm 2025, chu kỳ kiểm định 1–2–3 năm vẫn là khung áp dụng chính; chủ đầu tư/ban quản lý nên chủ động chuẩn bị hồ sơ, bảo trì dự phòng và lịch nhắc để không trễ hạn, đảm bảo an toàn pháp lý và vận hành.